Blog

Edukacja włączająca jest gorącym tematem w całej Europie. Podejmowano różne próby opracowania strategii włączania dla różnych grup, na przykład dla uczniów niepełnosprawnych, nowo przybyłych migrantów czy osób o specjalnych potrzebach. MultInclude, projekt Erasmus+, w którym uczestniczyło Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów Szkół (ESHA, również partner Inscool II), skupiał się na potrzebach uczniów w zakresie wielopłaszczyznowej integracji, stawiając za cel ukończenie szkoły średniej i kontynuację nauki na poziomie wyższym. Krótko mówiąc, kształciliśmy osoby uczące się przez całe życie poprzez zaspokajanie indywidualnych potrzeb każdego ucznia w zakresie integracji.

Moim zdaniem można powiedzieć, że uczeń został skutecznie włączony, jeśli może w pełni wykorzystać swój potencjał, lubi przebywać w szkole i w pewnym momencie staje się szczęśliwym fizykiem cząstek elementarnych, muzykiem lub piekarzem, w zależności od swoich pragnień. Jego wybór ścieżki zawodowej jest doceniany przez innych członków społeczności, którzy sami mają zapał i umiejętności, by rozwijać swoje zdolności na dalszych etapach życia.

Polityka edukacyjna określiła kilka istotnych celów, a jednym z nich jest zapewnienie wszystkim wysokiej jakości edukacji włączającej. Możemy zapełnić całe biblioteki odpowiedziami na pytanie, co rozumiemy przez jakość, a i tak nie wypracujemy jasnej definicji. Nie mamy też pełnej jasności co do tego, co rozumiemy przez włączanie. Niektóre szkoły nazywają się włączającymi, jeśli umożliwiają rozwój każdemu niepełnosprawnemu uczniowi lub jeśli są gotowe przyjąć nowo przybyłych imigrantów. Ale czy ta sama szkoła odpowiada na potrzeby innych uczniów w zakresie włączania? Wierzę, że prawdziwa edukacja włączająca jest bliska pełnej indywidualizacji kształcenia i może stać się faktem tylko, gdy połączymy w umiejętny sposób kilka czynników.

Tworzenie na poziomie lokalnym szkolnych strategii edukacji włączającej zależy w dużej mierze od sposobu myślenia i kompetencji personelu szkoły i wizji kierowania szkołą. Przede wszystkim jednak potrzebna jest diagnoza, która pozwoli zbadać, w jakim miejscu znajduje się szkoła i jakie obszary wymagają dalszego rozwoju. W ramach projektu MultInclude opracowano narzędzie diagnostyczne w formie matrycy punktowej, którą szkoły mogą wykorzystać w tym celu. Została ona przetestowana w ramach pilotażu w ponad 60 szkołach w całej Europie, by pomóc w ocenie strategii i praktyk w zakresie edukacji włączającej w różnych wymiarach. Na stronie internetowej dostępny jest też zbiór i analiza praktyk, które mogą być inspiracją pomocną we wspieraniu szkół w doskonaleniu ich podejścia do edukacji włączającej.

Kwestionariusz matrycy składa się ze 163 pozycji i został opracowany w oparciu o następujące 7 wymiarów i 4 domeny: 

Wymiary:

1. Przyjęcie i dostęp

2. Interakcja społeczna

3. Wsparcie uczniów i uczestników

4. Zarządzanie

5. Uczenie

6. Zajęcia pozalekcyjne i działania na rzecz społeczności lokalnej

7. Ocena i uznanie

Domeny:

1. Rozwój intelektualny i społeczny

2. Zasoby edukacyjne

3. Różnice kulturowe

4. Środowisko w klasie

Korzystając z matrycy, szkoła lub grupa nauczycieli może zbadać obszary, w których obecnie uzyskuje niskie wyniki, i zdecydować, jak ważny jest dany obszar dla szkoły. W ten sposób można uzyskać obraz pomocny jako punkt wyjścia do opracowania lub poprawy wewnętrznych strategii i procesów, a także do podjęcia decyzji o działaniach doskonalących. Na przykład, jeśli szkoła zidentyfikuje potrzebę uaktualnienia swoich praktyk zarządzania lub nauczania w zakresie uwzględniania różnic kulturowych, może opracować odpowiedni plan.

Matryca punktowa MultInclude okazała się użytecznym narzędziem dla nawet najbardziej inkluzywnych szkół, które mogą ocenić, a następnie ulepszyć swoje instytucjonalne strategie włączania. Zawsze pojawiają się nowe wyzwania i możliwości dalszego doskonalenia. W związku z tym, że narzędzie zostało zaprojektowane tak, by objąć bardzo szeroki zakres aspektów włączania, prowadzi do bardziej systemowego myślenia w obszarach, które były objęte praktyką włączania, ale nie strategią. Z wersji angielskiej można skorzystać z tego narzędzia po zarejestrowaniu się w społeczności edukacyjnej MultInclude. Matrycy można też używać jej w wersji papierowej, korzystając z materiałów do pobrania dostępnych tutaj: https://multinclude.eu/activities/impact/inclusion-matrix-toolkit/

Pozytywne opinie o MultInclude i matrycy punktowej:

“Uwielbiam, kiedy skomplikowane koncepcje znajdują przełożenie w praktycznych procesach. Dlatego jestem wielką fanką udostępnionego w ramach projektu MultInclude narzędzia, które pozwala samodzielnie ocenić #włączenie w szkołach”
– Mari Varsányi, nauczycielka, trenerka i konsultantka specjalizująca się w edukacji międzykulturowej i włączającej, Holandia